De luchtvaart is de olifant in de kamer van het klimaatbeleid. Maar die olifant, die mag rustig blijven zitten waar hij zit en lekker steeds sneller vervetten: dat is zowat de conclusie na een korte blik op het Vlaams Regeerakkoord. De kersverse regering wil onze nationale luchthaven in Zaventem verder laten groeien en neemt geen enkel engagement op om de subsidies voor de verlieslatende regionale luchthavens van Oostende of Antwerpen te stoppen of om een vliegtaks in te voeren. De groei van Zaventem hoeft duurzaamheid en leefbaarheid helemaal niet in de weg te staan, maakt de regering zich sterk. Simple comme bonjour, volgens Jambon & co is het gewoon een kwestie van balans vinden. De luchthaven van Zaventem is de economische motor van Vlaanderen en luchtvaart is nu éénmaal een maatschappelijke behoefte. Met andere woorden: er is geen alternatief.

En de vliegtaks? We waren het zelf al bijna vergeten, maar nog niet eens zó lang geleden was er een Vlaams Minister van Leefmilieu die de mogelijkheden voor een vliegtaks op Vlaams niveau ging laten onderzoeken. Geen idee of die studie er ooit gekomen is, maar we vermoeden van niet. In het nieuwe regeerakkoord is er alvast niets van terug te vinden.

Akkoord, het zwaartepunt van de beleidsbevoegdheden rond luchtvaart ligt in België vooral op het federale niveau. Het is vooral daar dat maatregelen kunnen genomen worden op het vlak van fiscaliteit rond vliegtickets, kerosinetaks, het uitbouwen van alternatieven, enzovoort. Een volledige Europese consensus zou handig zijn, maar tot spijt van wie het benijdt: het is geen absolute must om 27 lidstaten op één lijn te krijgen om al concrete stappen te nemen!  

Benieuwd of het federaal regeerakkoord - dat er hopelijk snel aankomt – wel werk wil maken van een luchtvaart binnen de grenzen van een leefbare planeet.

Meer weten? De ruimere analyse door Bond Beter Leefmilieu met betrekking tot de klimaat- en milieuambities in het Vlaams Regeerakkoord vind je hier. Met Burgerforum Luchthavenregio (Zaventem) maakten we eerder onderstaande infographic. In haar twaalfpuntenplan formuleert het Burgerforum een strategisch geheel van voorstellen dat er moet toe bijdragen om zowel de snelgroeiende impact van de luchtvaart op het klimaat te stoppen als de leefbaarheid van omwonenden in de luchthavenregio te verzekeren. Welke overheid kan wat doen? Meer over het twaalfpuntenplan op de website van het Burgerforum. Meer info over onze samenwerking met het Burgerforum vind je in deze blogpost. Tot slot: onderaan de infographic lees je de passage uit het Vlaams Regeerakkoord over de luchtvaart!

Wat zegt het Vlaams regeerakkoord over de luchtvaart? 

Niet veel eigenlijk, op pagina 265 (hoofdstuk Mobiliteit en Openbare Werken) lezen we:

• Vlaanderen heeft een open economie, waarvoor internationale verbindingen essentieel zijn. Luchthavens spelen een belangrijke rol in de connectiviteit van Vlaanderen. De Regering erkent het economisch belang van deze sector als motor voor tewerkstelling. We hebben nood aan een lange termijn visie inzake de ontwikkeling van de luchtvaart de komende decennia. Hierbij is het de uitdaging om balans te brengen in de maatschappelijke behoefte aan luchtvaart, duurzaamheid, leefbaarheid, veiligheid, innovatie en een vitale economie. Voor het vinden van die juiste balans zijn twee analyses essentieel: de huidige context waarin de Vlaamse luchtvaart opereert en de ontwikkelingen en trends waarmee de luchtvaart in de toekomst te maken krijgt.
• Hierbij wordt aandacht besteed aan de knelpunten inzake “general aviation”, vergunningen, de beheersvormen en rolverdeling van de regionale luchthavens, de samenwerking met de nationale luchthaven en de toekomstige ontwikkelingen en innovaties in de luchtvaartsector.
• Inzake de luchthaven in Zaventem streven we naar een oplossing voor de geluidshinder en voor de rechtsonzekerheid die vandaag op de luchthaven weegt. Het uitgangspunt is een billijke spreiding van de lasten, zowel binnen de Vlaamse Rand als ten opzichte van het Brussels Gewest. Dit bekomen we via een evenwichtige vliegwet waarin routes worden vastgelegd volgens de principes van het historisch preferentieel baangebruik, van eerlijke spreiding (vermijden van concentratie boven bepaalde gebieden) en op basis van aeronautische principes van tegen de wind, binnen de geldende windnormen, en rechtstreeks vliegen naar bestemming. We verzoenen de leefbaarheid van de regio met nieuwe groeikansen voor de luchthaven als economische motor voor heel Vlaanderen.
• Waarvan akte!

Door het VITO werd in april 2019 een modellering uitgevoerd om de uitstoot van wegverkeer en vliegverkeer in te schatten. Die studie toont aan dat de luchthaven in belangrijke mate bijdraagt aan de UFP concentraties in Steenokkerzeel (62% tegenover slechts 10% voor wegverkeer). Verder van de luchthaven (Evere en Kampenhout) liggen de verhoudingen lager voor luchtverkeer) en in Diegem, waar de uitstoot van UFP even groot is als in Steenokkerzeel, maar is er een grotere bijdrage van het wegverkeer.